1

Azerbaycan Türklerinin deyerli  aydınlarından biri, Bakı Dövlet Universitetinin Türk Xalgları Edebiyatı Kafedrasının başçısı Prof. Dr. Ramiz Asker Dr. Receb Albayrağın iki cildlik “Türklerin İranı. Yaxın gelecek” (Bakı, 2016-cı il, 1-ci c. 628 s., 2-ci c. 628 s.) adlı bitiyini “Ezizim Yadigara sevgilerle. 23. 06. 2019, Bakı” el yazısı ile mene bağışlamışdır. Bu, tarix, kültür, politika, ideologiya örneyi sözde “Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası Folklor İnstitutu Elmi Şurasının gerarı ile neşr edilib”, “Türkceden tercüme eden Prof. Dr. Ramiz Asker”, “Elmi redaktor, AMEA-nın müxbir üzvü, Prof. Dr. Muxtar İmanov”, “Redaktor: Dr. Cavanşir Feyziyev”-dir.

Heyderizmin yaldaşları meni, 2016-cı ilin fevralın 25-den koronovirustek “Evdegal”a gönderenden  sonra Azerbaycan Ulusal Axınının 1988-ci ilin  ilk, fevral günlerinden tanıdığım, ideya yoldaşım Ramiz beyle az gorüşmüşdük. Sonuncu görüş Azerbaycan Türklerinin en deyerli ideologlarından Pr. Dr. Şirmemmed Hüseynovun öldüyü gün BDU-ya getdiyimde olmuşdur. Pislikler pislerden geldiyi kimi, yaxşılıglar da yaxşılardan töreyir, YAXŞIlarla gelir, yaxşılarla bağlı olur!

2

Öten sürede, menevi-psixoloji düşkünlükden Receb Albayrağın  önce, 2013-cü ilde Ankarada, Berikan Yayınevinde  yayımlanmış bu, tarix, kültür, politika, ideologiya anıtını oxumamışdım. Bu günlerde birinci cildini oxuyub gurtardım. Oxudugca, İranın topragları, orada yaşayan ellerin, ulusların sayını öyrendikce Azerbaycan Respublikası ağalığının bilim, toplumsal yaşam, kültür politikasının yarıtmazlığından yandım, yandım, yaxıldım, ağladım! Deme aryanistlerin, panayranistlerin az gala bütün Doğunun, Orta doğunun, Anadolunun, Gafgazın Fars, Ari dövleti olması, Arab, Fars dillerinin, kültürünün bölgenin uluslarını sivilleşdirmesi “böyük nağıl” ağ yalanmış! İranın en azı son 1200 illik Türk tarixi Velikorosların uydurduğu Tatar-Mongol boyunduruğu (igosu, zülmü, esareti) bağırtılarının da gara gepik boyda deyeri yoxmuş, gerçekde az gala bütün İran Türk toprağı, Türk yurduymuş!

3

Garşılaşdığım bu doğru gerçek, bitiyin çeviricisi Ramiz Askeri menden de çox yandırıb-yaxdığından, “Biz İranı tanıyırıgmı?” sualını verdiyi ön sözde yazıb: “Bu kitabda İrandakı Azerbaycan topraglarının degig serhedleri gösterilmişdir. İran Ordusunun generalı Dr. Ahmed Penahiyan Tebrizinin topladığı, 1951-ci ilde Baş Gerargah Neşriyatında çap edilen dörd cildlik “Ferhengi-coğrafiyayi-milli Türkani-İranzemin (İran Türklerinin milli coğrafiya sözlüyü) adlı fundamental gaynağın verdiyi melumata göre, Azerbaycan adlandırılan   ölkeye müasir İranın Şergi Azerbaycan, Gerbi Azerbaycan, Erdebil ostanları bütünlükle, Gezvin, Zencan, Hamadan ostanlarının texminen hamısı, Gilan, Kürdüstan, Merkezi, Gum, Elbürz, Tehran, Girmanşah ve Luristan ostanlarının bir gismi, yani, toplam 203.624 kv km arazi daxildir” (14-cü s.).

Azerbaycan Türkleri   Güney Azerbaycan dediyimiz ana yurdumuzun  topraglarını “İran dövletinin gaynaglarına göre” yazmış Ordu generalı Dr. Ahmad Panahiyan Tebrizini sayğı ile anırlar, anacağlar!

4

Tatar-Mongol boyunduruğu yalanını varlıglara yeriden Rus-Ermeni-Sovet-Mason bolşefaşistlerile panaryanistler Türkleri bir yandan soygırım edir, o biri yandan da Azerbaycanın Rusiya İmperatorluğuna könüllü gatılmasının 150 illiyini bugünkü Az.TVlerdeki “çal oynasın, vur çatlasın”çılartek bayram etdirirdiler. Çeşidli yollarla Azerbayacn Respublikasında yeridilen bu yağı politikalarını anlamag üçün Receb Albayrağın “Türklerin İranı” bitiyinden bir alıntını oxuyun: “Fars irgçiliyinin özülüne ilk daşı Abdurrahim Talıbov-Tebrizi 1834-1911 (Tebrizli Abu Talib Neccarın oğludur), Mirze Ağa xan Kirmani ve Müsteşarüd-Dövle Tebrizi (Türk) kimi ziyalılar goymuşlar. Zaman içinde Mirze Melkum xan (İsfahan ermenilerinden, gazetçi, faramuşxanaya – lojaya mensub İranın tanınmış masonlarından), Hüseyn Kazımzade İranşehr Tebrizi (Türk – Berlinde İranşehr dergisini çıxarmışdır), Abbas İgbal Aştiyani (Aştiyan 1277-1334-1898-1955, Ferhengistani İran – İran  Akademiyasının daimi üzvü), Müşfig Kazımi (Türk), Seyid Ahmed Kesrevi (Türk, deyerli bir düşünür ve yazar), D-r Mahmud Afşar (Sistanlı – guya Afşar imiş. İrgçi İrani-cavan encümeninin gurucusu ve türkce yer adlarının deyişdirilmesi layihesinin memarı. Tehranda eyni megsede xidmet eden Ayende dergisini çıxardı)…inkişaf ve metodize edilmişdir…” (571-ci s).

Arab-Sion işbirlikçilerinin İslam dini adı altında yeritdiyi ulusüstü asimiledici ideologiyanın aldatması ile başçıların menem-menemliyi Türklerin ulusal birliyini dağıtmış, yağılar min bir oyunlar gurub, babalarımızın min illerle böyük, ünlü Açılar gurub yaşadığı topragları ele keçirmişler. Türklern bu, özgeye aşırı sevgi, güven yanlışı Gacarlar Açısının dağılmasında da  önemli olmuşdur. Azerbaycan Türklerinin ulusal ideologu Mehemmed Emin Rasulzade Azerbaycan Cümhuriyeti bitiyinde bu yanlışımızla bağlı yazmışdır: “Fars edebiyatına nizamiler, xaganiler, meshetiler kimi bilginler veren, bu topragda yetişen Azerbaycan seçkini bir ara Süleyman Ganuninin  bele az gala uyğuladığı “Sedi dili” garşısında eriyib özünden keçmiş, Türkle Türkceye aşağı baxmışdı. İranın o parlag, dünyada tanınmış edebiyatı, o edebiyatla oluşan güclü meneviyatı garşısında yenilib özgeleşen Türk seçkininin oxumamış üzerinde de böyük etkisi olacagdı, olmuşdu da. Türk dili oxumamış, köylü dili sayılmış, resmi, elece de edebi dil Farsca yayılmış, sonucda gülünc bir ulus ortaya gelmişdi: dili başga, yazısı başga bir ulus!” (Azerbaycan Cümhuriyeti. B., 2015, 15-ci s. Yeniden işleyib çap eden Yadigar Türkel).

Receb Albayrag yazır: “Müasir farscanın temelini meydana getiren Tehran lehcesi 19-cu esrde Feteli şah terefinden yayğınlaşdırılmışdır. Bundan ötrü Tehran farscasına “Feteli şah Gacar farscası da deyilir. Tehran Ağa Mehemmed xan Gacar (1791-1796) zamanında 1795-ci ilde paytaxt olmuşdur. Tehran daha evveller Reye tabe kiçik bir Azerbaycan gesebesi idi” (347-ci s.).

5

  Receb Albayrağın “Türklerin İranı” anıtından bir alıntını da oxuyag: “Ahalisi 70.049.262 (2006) olan İran etnik, hem de etigad baxımından böyük müxteliflik gösterir. Ümumi ahalisinin yüzde 50-si irani deyilen irg seciyesine sahibdir. Azerbaycan Türklerinin tekce Azerbaycan topraglarındaki sayı 21. 460. 560 neferdir. Bu topragların dışında da önemli sayda Azerbaycan Türkü yaşayır.

“Cenubi Azerbaycan” olarag adlandırılan ölkeye, Şergi Azerbaycan, Gerbi Azerbaycan, Erdebil, Gilan (bir hissesi), Kürdüstan (bir hissesi), Gezvin (texminen hamısı), Zencan (texminen hamısı), Hemedan (texminen hamısı), Merkezi (bir hissesi), Gum (bir hissesi), Elburz (texminen hamısı), Tehran (bir hissesi), Kirmanşah (bir hissesi), Leristan (bir hissesi) vilayetlerinin topragları daxildir. Azerbaycan Türkleri, Azerbaycan Türklerinin bir parcası gabul edilen Böyük Gaşgay Eli, Türkmenler, Xorasan Türkleri, Xalaclar İran Türklerini meydana getirir” (28-ci s).

“Türklerin İranı” anıtında Pehlevilerin panaryanist şahlğının 50-ilde, İran İslam Respublikasının dinçi-şieçi rejiminin sonrakı illerde  yeritdiyi ulusüstü asimiledici politikalardan, bu ölkede yaşayan Azerbaycan Türklerinin bir bölümü dillerini unudub, türklük düşüncesini itirmiş, itirirler. Tekce Güneydeki Gaşgayların 30 minden çoxunun dilini unudub farsca danışdığı gösterilir.

Bu da panaryanistlere düşündürücü yanıt! Anlayarlarmı? Yox!

Receb Albayrağın kültür anıtının bu bölümünü oxuyanda Guzey Azerbaycanda sayğılı adı olan, Rusiya İmperyasının Ermeni agentlerinden çox çekmiş, belke de bezdiyinden Haca gederken yolda ölmüş bir aydının gözeller gözeli Türk dilini goyub Fars dilini öydüyü yadıma düşdü. Azerbaycan Respublikası YAP Ağalığının yanlış dil politikasının  Azerbaycan Türklerini son 20 ilde demek olar, yene de bu yanlış yola saldığını, onların Arab, Fars, Rus dili buxovundan gurtulmamış, yeni bir yad dil – İngilis dili alışganlığına gapıldığını harayla çığırıram!  Haray!!! Yad dil alışganlığı ile bağlı sonda daha geniş danışılacag.

6

Azerbaycan Respublikasında Receb Albayrağı tanıyırıgmı? AMEA-nın hansısa institutu onun böyük yaradıcılığı, yaşamı ile bağlı bilimsel, tanıtım toplantısı keçiribmi, bu yönde Türkiyelilerle, İran, Güney Azerbaycan Türklerile  uzunsüreli işbirliyi gurulubmu?! Yox!!! AMEA Güney Azerbaycanda yaşayan Azerbaycan Türklerle bağlı gereken bilimsel, kültürel işleri görürmü? Yox!!! Tersine, çoxlu başga yaramazlıglar edilir. AMEAda, bir “Müdafie Şurası”nın toplantısında “yarımrus” elmler doktorunun Güneyli bir xanımdan “Siz müdafie üçün Azerbaycana niye gelirsiniz?” sorduğunu görmüşem. O, gözel de bu “yağı”ya yaxşı yanıt verdi: men Mehemmedhüseyin Sahriyarın katibi olmuşam. Ona göre de Bakıya geldim, Bakıda müdafie etmek isteyirem”.

Men bele “yarımrus”ları harada, kim olmalarına baxmadan yanıtsız goymayanlardanam! Ancag o toplantıda danışmag hügugum yoxdu. Toplantının sunucusu da ata-babadan Türk yağısı, Rus agenti olan birisiydi. Belece, az gala bütünlükle yağıların, yağı ideolojilerinin   işlediyi ölkede yaşayır, çıxış yolunu da ellikle axtarmırıg!

Heyderizm bütün ölkeni çökdürdüyü kimi AMEA-nı da çökdürmüşdür! Burada bilim, bilimçilerinin yaradıcılıg özgürlüyü anlayışı, hügugu demek olar, yox edilib. AMEA Azerbaycanın, Türk ulusunun en önemli varlıg direklerinden biri yox, gohum-agrabanın, yandaşların namized, doktor, akademik edildiyi, gün keçirdiyi YAPxanadır.  AMEA-nın başçısını Az.TV-de “AMEA –  bugünü, yarını, ulusal politik önemi, geleceyi” konusunda çekişmeye çağırıram!

7

Türk ulusunun beş öyrencisini oxutmamış, iki xestesinin nazını çekmemiş, Mirze Celilin “Danabaş kendi”nden çıxdığına göre 30 ildir Azerbaycan Respublikasının Parlamentinde oturdulanlardan  Güdret Hesenguliyev bu günlerde, bir çağlar AMEA-nın Fizika İnstitutunda işlerken “elmi işçi” de ola bilmemiş, ancag onuntek Parlamente mıxladılmış yandaşı, Zahid Oruc kimi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasının bağlanmasının, özelleşdirilmesinin gerekliyini gugguldamışdır. Azerbaycanlılara 25 ilde seçki kültürü, parlamentarizm öyredilmesine garşı yeridilmiş yanlış, avtoritar politikanın kiçk oyunçularından olan bu adam hansı hagla AMEAnı özelleşdirmeyi, universitetlere verilmesini ireli sürür?! Bir ulus, ölke bilim gurumlarını en yüksek düzeye çatdırmadan irelilemez, sosial düzenini düzgün gurub çağdaşlaşmaz!

8

Dr. Receb Albayrağın “Türklerin İranı. Yaxın gelecek” tarix, kültür, politika, ideologiya  anıtının yaradılmasında menevi-maddi emeyi olan, başda Ramiz bey olmagla bütün yurddaşlara, soydaşlara çox sağ olun, demekle yanaşı, oxuculara oradakı “Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası Folklor İnstitutu Elmi Şurasının gerarı ile neşr edilib” sözlerinin başaldatma, görüntü, forma olduğunu da demeliyem. Azerbaycanda Türk, elece de Gafgaz Ellerinin dilini, kültürünü gorumağa borclu önemli ulusal gurumlardan olan bu institutun  da heçliyinden (başçısı “şanlı dilçi akademik”lerden Muxtar İmanovdur) bu gün ölkemizde Türk dilinin başına ne oyun açılmır!

Azerbaycan Respublikası Ağalığının yarıtmaz dil politikasından bu gün AMEAsı, Tehsil, Kültür Bakanlığı, Dilçilik İnstitutu, Folklor İtstitutu, BDU-su, Az.TV-si, nesi, nesi… olan ölkede oxumamış, oxudulmamış jurnalistler Türkün ata, ana, sözlerini valideyin, çalmag, oxumag sözlerini ifa, ifa etdi, seslendirdi edibler. Bilincaltı ile yaşayan insanlar da bu yanlışları düzgün bilib, bele danışmağa başlayıblar.

Haybasan jurnalistler daha yemek bişdi,  yemek bişirmek demirler – xörek hazırladı deyirler.  Kimse sormur: ay oğul, bu ne demekdir?!

Oxumamış, oxudulmamış, “hamile inek” deyen jurnaliste, gızım inek hamile olmaz, boğaz olar, hamile sözü arabcadır, Türk dilinde xatuna hamile yox, boylu deyerler, dünyaya uşag getirdi ne demekdir, uşağı doğarlar, bax Güneş doğdu, doğum evi, heyatını geyb etdi, heyatını itirdi, texliye edildi, fealiyet gösterir, fealiyet gösterdi, reğmen, sadece ne demekdir? Türk dilinde insan, canlı öler… deyerler. Bir iş poliıs terefinden, prezident terefinden görülmez, işi görerler, ederler, yerine yetirerler.

Başda AMEA Dilçilik İnstitutunun “arabca danışan başçısı” olmagla kimse serbest buraxıldı çığıran jurnaliste – best farscadır, türkce özgür, ser de baş, uca, yüksek, üstün, yuxarı anlamına gelir. Niye bele şeyler uydurub, buraxıldı demirsen?.  Eevde yaşayan sakinler deyir, evde yaşayanlar demirsen, türkce yolçu yox, farsca sernişin, türkce elçi yox, farsça sefir deyirsen  – demir, öyretmir! (Yadigar Türkelin internetdeki “Beyler, beyimler, oyanın, siz Arabsınızmı” yazısından dille bağlı daha geniş, yöneldici bilgi almag olar).

9

Televizoru, radionu açırsan: İnşalla, maşalla, allah biler, allah düzelder… İslam dininin Arab-sion ideologları Türklerin Bayandur, Bahadur, Burla xatun, Toğrul… Türk adlarını da müselman adı deyilen – Muhemmed, Ali, Omar, Hesen-Hüseyne, deyişib, bu adları Türklerin en böyük dil bitiyi “Dedem Gorgudun bitiyi”ne de soxublar.

Televiziyalarda “çal oynasın, vur çatlasın”, şoubiznes düşüncesizliyinden, “möhterem prezidentimiz bele dedi, birinci vitse-prezidentimiz ele dedi”den başga bir öyredicilik yox. Bu, çox gorxuludur!

Sovet döneminde universitetlerde öyrencilere “Dövlet bir sinfin başga sinif üzerinde zor-güc aletidir” axmaglığını öyrederdiler. Son 30 ilde dövletin onlarla bilimsel anlamını öyrenmişik. Onlardan birincisi “Dövlet xalga gullug mexanizmidir!”. Bu günkü Azerbaycan Respublikasının başında duranların dövlet düşüncesi Leninin totalitar düşüncesile birdir. Avtoritar-totalitar politik guruluşlar ölkedeki insanların kişiliyini alar. Bu kişiliyini alma, gorxu, zor-güc politikasından Azerbaycan Türkleri ulusal yoxluğa aparan, başgirlemeye yöneldilib, hamı 1920-ci illerde Tehranda mehterbaşı Gacarlar İmperiyasını, 1993-cü ilde anlamaz polkovnik Suret Hüseynov Azerbaycan Ağalığını devirmeye galxandakıtek durub genden baxır…Oyanın! Düşünün gardaşlar! Yağıları boynuna mindirib yaşamag, yox olmag yoludur!

10

  Sayğılı ideya yoldaşım Ramiz Askeri bu böyük emeyine göre gutlayır, onun   “Türkceden tercüme eden Prof. Dr. Ramiz Asker” kimi anlamsız sözler yazmasını, Azerbaycan Respublikasında Dil politikasının olmamasının, AMEAnın başçılarının suçu sayıram. Bu bitiyin çapına yeterince bilimçi ayırıb, başga gerekenler de edilseydi, sayğılı doktor Cavanşir Eyvazovun adı orada redaktor kimi getmezdi. Bir redaktorla olmayacag bu onurlu işin redaktorları, korrektorları ondakı bütün dil yanlışlarını da düzelderdiler!

Pr. Dr. Ramiz Askere mene de 5. 05. 2011-ci ilde “Ezizim Yadigara sevgilerimle” el yaşısı ile bağışladığı, Zehireddin Mehemmed Baburun “Baburname”sine (Bakı, 2011, 432 s.) göre akademik bilimçi adı düşürdü, Receb Albayrağın “Türklerin İranı”na göre ona “ikigat” akademik adı verilmeliydi. Ancag olmadı, olmaz! O, gohum, yandaş, yerli üçündür! Ona göre de, Deli Petrodangalma o akademik adı ortadan galdırılmalıdır!

11

Ola bilsin, bu yazını oxuyanlardan kimse yanılıb, meni türkçü, pantürkçü, İranı tutmag isteyen Böyük Azerbaycançı, neçi, neçi saysın. Özü biler. Ancag men, bu dünyada önce hamının haggının, hügugunun gorunmasını isteyen, ona çalışan sosiologiya, politologiya bilimçisiyem! Yaşadığım, yaşıllara örnek olan, aydan arı, sudan duru ömrüm de göz gabağındadır. 1918-ci ilde Azerbaycan Respublikasını yoxdan guran TÜRK BAHADIRLARI da başga uluslara bu sayğı, duyğu ile yanaşmışlar. Ancag  o çağda bir sıra çaşmış, çaşdırılmış, aldadılmış, aldanmış uluslar yanlış yol tutub, Azerbaycan Türklerine, Gürcülere, Gafgaz Ellerine sonsuz ağrı-acılar töretdiler, bu gün de bu yanlışlarından dönmürler, bu yolu özlerine varlıg, yaşam yolu, biçimi edibler. Bu yanlış yol, onları yoxluğa aparır! Onların başçıları ağıllarını başlarına yığmalı, çağın, barış, demokratiya, gelişme, yükseliş yolu ile getmelidirler. Başga yolları yoxdur!!!

Son söz: Bu yazını internet oxucularının oxuması üçün bilgitek bir vereg yazmag istemişdim. Ancag böyüklük özü ile böyüklük getirdi. Gücüm çatsa, 2-ci bitiyi oxuyandan sonra daha geniş, daha bilimsel deyerlendirme yazaram.

                                                              19 aprel 2020-ci il