AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ YÜZ İLLİYİNƏ

Fevralın 4-də AzTVlərdən birində Rus-erməni-sovet-mason bolşefaşizminin, Azərbaycan Respublikasını dağıtmağa çalışan “agent”lərindən Əliheydər Qarayevin adına ölkənin ayrı-ayrı köylerində, kəndlərindəki küçələri gözə çarpdıran veriliş verildi. Jurnalistin adını yaxşı eşitmədim, bağışlasın.
Mən bu konudan “Azadlıq” qəzetində neçə yol yazmış, “Fəxri Xiyaban”dakı Əli Bayramovların, Azərbaycanı tutan Rus generallarının qəbirlərinin, Dadaş Bünyadzadələrin… “İstiqlaliyət” küçəsindəki, eləcə də başqalarının yaşadıqları evlerin göstericilerinin ulusal düşünceni dolaşdırdığına göre sökülmesini ireli sürmüşem. Ancag Azerbaycanın ulusal strateji düşüncesiz başçılarına toplumsal düşünce gerek deyil. Bu yazıda da telesüjetdeki, çağdaş Azerbaycan toplumun gapıldığı nağılçılığa toxunmag isteyirem.
Bilgi, toplumsal, özgürlük, bireysel hügugun daha üst düzeyde gorunmağa çalışıldığı demokratiya çağında Azerbaycan basınını oxumamışlıgdan, yeteneksizlikden, yaradıcılıg özgürlüyün olmamasından doğan “nağılçılıg”, “vur çatlasın, çal oynasın” bürüyüb. Radio, televiziya, gazetler bir deste adamın malı olub onlara gullug etdiyinden, basının “ağıl-kamal”ı, izlenmekdense, sovetdekitek yaradıcılıg özgürlüyü, düşüncesi izlenir, gözetilir. Yaradıcılıg, düşünce özgürlüyünün olmaması, çıxışçıya verlen “bir yerde prezidenti… öyersen…” tapşırığı ise yazarların düşüncesini daraldır, danışanın dilini topug vurdurur, verilişin düzenini pozub toplumda “oxumamışlıg sindromu” yaradır.
Bilimçi Firdovsiye Ahmedova danışığında bele sözler işletdi: Alıheydar Garayev Azerbaycan Respublikasının Parlamentinde müxilifetçi olmuşdur…
Azerbaycan Respublikası Prezidenti yanında İdareçilik Akademiyasında tarix öyretmenlerinin başında duran bilimçi parlamentin 1990-cı illerden Türk diline yeniden soxuşdurulmuş, anlamsız, türkce garşılığı garşı, garşıçı olan müxalifet Arab sözünün anlamının ağalığın yanlışlarını demek, göstermek, eleşdirmek yeri olduğunu bilmirmi? Son 30 ilde Azerbaycan Respublikası Parlamentinin klassık Avropa, daha çox da İngilis parlamentarizminin ilkelerine uyğun çalışdığını öyrenmişik. Tarix bilimçisi son 25 ilde Azerbaycan Respublikasında parlamentarizmin yox edilib, yerinde Anayasa ile sınırsız hüguglar verilmış sorumsuz prezidentin “defterxana”sının yaradıldığını, ölkenin Azerbaycançılıg ideologiyasının Demokratik Respublikaçılıg ilkesinden uzaglaşdırılıb Orta çağın aile ağalığına dönderildiyini görmürse sussun, danışmasın, öyrencilerin, gelecek soyların bilimsel, politik, toplumsal düşüncesini dolaşdırmasın!
Sorag (arabca Xaber) programı üçün ele de kiçik olmayan verilişde daha sonra Azerbaycan kültür tarixinde adı olan yazıcı Anar danışdırıldı. Anar ulusal ideolog Mehemmed Emin Rasulzadenin guya parlamentin 27 oktyabr “gara toplantı”sında Aliheydara bir gün yoldaşların seni gülleleyecekler, dediyini nağılladı…
Azerbaycan Respublikası Parlamentinin protokolları bir anda ğözümün önünden keçdi. Mehemmed Emin beyle Aliheydarın çıxışlarını bir de oxudum. Orada bele söz yoxdur! Mehemmed Emin beyin yaşamı o, ağılsız satgınla parlamentden başga yerde garşılaşmadığını da deyir.
Ulusal ideolog Mehemmed Emin Rasulzadenin Azerbaycan Respublikası Parlamentinin 1920-ci il aprelin 1-deki 137-ci toplantısında sözü geden agente verdiyi yanıtın uyğun yerlerini yazıram: “Aliheydar Garayev:… Mesele Garabağ meselesi deyil, mesele ümumşerg aleminin, xüsusen Anadolu ve Türkiyenin meselesidir…Bu ümum Anadolu ve Azerbaycan üçün hazırlanmış bir plandır…Siz bununla Şerg Meselesine yardım ede bilmeyeceksiniz!…İş bu saat Azerbaycan fügarasını [yoxsullar, emekçiler] bu tehlükeden xilas etmek [gurtarmag] üçün tedbirler aramagdadır.
Eger bu hökumet daxildeki bolşeviklerle bir etilafe [anlaşa, uzlaşa] gele bilse idi, o vaxt Şura Hökumeti [ağalıgı] de sizi gebul ede bilerdi (Meclisde ses-küy galxır, arxadakı tamaşaçılar bezi sözler söyleyirler. Sedr zengi çalır, xalgı sakit edir)…Bu gün Ermeni-müselman davasına xitam [son] verecek bir güvve [güc] varsa o da Azerbaycan zehmetkeşleridir [emekçileri].
Denikin güvveleri Ermenistanda toplanır. Biz o piyaniske Denikinin bandalarının gabağına çıxasımıyıg? Onların garşısına çıxacag bir güvve varsa o da Gırmızı Rusiya goşunudur! (Meclisde yene sesler ve gurultular eşidilir).
…Bu gün biz ciddi suretde Gırmızı Ordu ile danışığa girişmeliyik! Feget [ancag] bu danışığı bu hökumet bacarmayacagdır!… (Meclisde yene sesler ve gurultular…Yalandır! Böhtan deyirsen! İsbat et! – sesleri eşidilir…).
Garayev (davamla) – Size Rusiya Şura Hökumetile danışığa girmek lazımdır!
Mehemmed Emin Rasulzade (esebi bir halda menbeyi-xitabete [kürsüye] çıxır) – Efendiler! Burada müeyen bir mesele var. O mesele budur: Garabağda Azerbaycan istiglal [bağımsızlıg] ve hürriyetinin [özgürlük] düşmeni olan bir ünsür terefinden fesad [garışıglıg] ve üsyan [ayaglanma] galdırılmışdır. Bu fesad garşısında bütün hökumet ve bütün memleket [ölke] emri-vage [gerçek, olmuş] garşısında bulunarag mübarize edir. Burada diger [başga] bir sui-gesdin şeriki [ortağı] Garabağda deyil, Bakının özünde, Azerbaycanın merkezinde böyük bir üsyan galdırmagda iştirak eden birisi, bir asi [yağı, ayaglanan] deyir, ne geder siz biz asilerle uzlaşmamısınız, Garabağ asilerile [guldurları] mübarize edemiyeceksiniz. Binaen-ileyh [buna göre] bu usyanı yatırmag üçün hökumeti [ağalığı], umuri-idareni [yönetimi] biz asilerin eline vermelisiniz!
Efendiler! Üsyan galdıranın adı Aliheydarmı olsun, ya Vartazarmı olsun, ikisi de asidir! Garabağdamı ve Bakıdamı çıxışda bulunsun, ikisi de birdir!
Bize deyirler ermenilerle mübarize edemmirsiniz, bu mübarizeni Azerbaycan davam etdire bilmez! Garabağ asilerini tefrik [dağıtmag, pozmag] etmek üçün Sovet Rusiyasının Gırmızı ordularını buraya getirmelisiniz!…Bu nedir? Bu söyleyen eceba [görün, baxın, doğrudan, gerçekde] kimdir? Bunu deyen Azerbaycan xalgının nümayendesimidir ve yaxud Meclisi-Mebusan üzvü sifetile guya bizimle Azerbaycanın mügedderatı [geleceyi] meselesinde şerik [ortag] görünen Rusiya vekilidir? Öz içerimizden bize ultimatum verir, bizi Gırmızı Rusiyanın orduları ile tehdid [gorxuzur] edir.
Sesler: – Ar olsun!
Mehemmed Emin Rasulzade (gayet [çox, oldugca] heraretli ve heyecanlı bir halda) – Bumudur vetenperverlik?! Böylemi danışır bir Cümhuriyet üzvü?! Böylemi söyler bir xalg nümayendesi [elçisi]?!
Efendiler! Bu kimi ultimatumlarla fürsetden bilaistifade [yararlanarag], asi elini dal gapıdan milletin hüguguna uzatmag derler. Men burada her halda bir Azerbaycan Meclisi-Mebusan üzvü deyil, bir Rusiya vekilinin [elçisinin], bir Rusiya agentinin sözünü eşidirem…Eger siz meni temin etseniz, umuri-idare elinize keçdiyi tegdirde burada Azerbaycan Türk Hökumeti teşkil edeceksiniz, eger men bilsem Azerbaycan Hökumeti adı ile Rusiya Sovetinin bir şöbesini burada açmayacagsınız, o vaxt sizle danışa bilerdik…Feget [ancag] siz hegigi bir istiglaliyetçi deyil, diger bir üsyan hazırlayan bir sui-gesdçisiniz! …Eger siz meni inandırsanız o böyük şüarlara emel olunacag, bu milletin hüguguna riayet edilecek, o halda men sizinle danışardım. Feget hag ve hügugdan danışmag evezine bizi tehdid edirsiniz: hökumeti bize vermeseniz dalınızda böyük Rusiya ve onun böyük Gırmızı Ordusu var. Onlar gelib sizi gıracaglar. Siz bizi böyle gorxudursunuz…Eger o güvve seninkimilerin egli ile Şerg Meselesini hell edeceklerse ve bizle o yolda hesablaşacaglarsa, onda men onlara inanamam! Eger Aliheydar Garayev kaprizile olanlar buraya geleceklerse, o vaxt onlar bize dost deyil, düşmendirler!”.
1-Cİ SÖZARDI: Azerbaycan Respublikasının yaşıl yurddaşı Mehemmed Emin beyin Aliheydar Garayeve yanıtındakı, bütün ömrü boyu Azerbaycan Türkleri üşün vurğuntek çalışmış, ancag ulusunun “yoxdan bir bayrag galdırıb, gutlu bir ideal – Azerbaycan Respublikası” guran bahadırları ile birlikde olmagdansa, Rus-ermeni-sovet-mason bolşefaşistlerinin uydurma “Şerg Meselesi”ni çözeceklerini düşünerek, Leninle görüşüb onu Azerbaycanı tutmaga çağıran geopolitik düşüncesiz Nariman Narimanovun ağılsız yoldaşına deyilen: “Eger o güvve seninkimilerin eglile Şerg Meselesini hell edeceklerse ve bizle o yolda hesablaşacaglarsa, onda men onlara inanamam!” sözlerinin içdenliyinde hansı geopolitik gerçekler olduğunu derinden anlamalısan.
2-Cİ SÖZARDI: Anar heç olmasa ömrünün sonunda adlı babası Xudadad bey Refibeylini, Feteli Xan Xoyskini, Nesib bey Yusifbeylini, Hasen bey Agayevi, ordu generalları Hebib bey Selimovu, Memmed bey Sulkeviçi, Gaytabaşını, Tlexası… güllelüyen Rus-ermeni-sovet-mason bolşefaşistlerinin sonradan aliheydarları da gülleleyeceyinin doğal olduğunu anlamalı, onlardan nağıllar düzeldenlere garşı çıxmalıdır.
Anar ata-babasının, anasının, elinin adaletsiz guruluşdan neler çekdiyini bildiyinden heç olmasa ömrünün sonunda ona yaraşan biçimde davranmalı, Türk ulusunun o ağrı-acıları bir de çekmemesine çalışmalıdır. Ancag o, 1988-ci ilden, SSRİ parlamentinde oturduğu çağdan beri – men politika üçün, müdürlik üçün doğulmamışam dese de, öz isteklerinden de el çekmemişdir. O çağda toplumda bize baxanda daha tanınmış Anar, Baxtiyar, Elçin, Gabil, Fikret gocalar, SSRİ Ali Soveti sedrinin müavini, akademik Püstexanım azizbeyovalar, Azad mirzecanzadeler… yağının Ağanbekyanı, Ambarsumyanı, Balayanı, Kaputikyanı, iştoyanlarıtek… ulusu gorumağa galxmış deneymsiz yaşıllarla birge olub, onların gabağına düşseydiler, Azerbaycanın, Türk ulusunun başına sonrakı ağrı-acılar gelmez, ölkede demokratik respublikaçılığa ters bugünkü acınacaglı durum yaranmazdı!
SUAL: 1988-ci il fevralın 19-da Rusla ermeninin “Garabağ oyunu”na garşı galxan yaşıl Türkleri toxtatmag üçün indiki Prezident aparatının gabağına çağrılmış, Mehemmed Emin Rasulzadenin dediyi “laylaçılar”dan olan Anar “Gardaşlar, Ruslar yurdumuzu bir yol bölübler! Biz ölsek de onun bir daha bölünmesine yol vermemeliyik!” haygırışımdan sonra mene “ne lazımsa, dedin de…” deyen Anara 30 il sonra bir sual verirem: bu 30 ilde Azerbaycanın, Türk ulusunun bir sözünü bele niye demedin?!
YADİGAR TÜRKEL
7.02.2018