Canlıların sinir sistemi merkezegaçan – merkezdengaçan biçiminde, Dede Gorgudun gözel dilile desek GICIĞA YANIT ilkesile gurulmuşdur. Bir sözün on anlamı olan, kobud Arab dilini öyüb göylere galdıran “şeyx nesrulla”larımız ortayagaçan, ortadangaçan demekdense, merkez sözüne türkce gaçan artırarag yarıarab yarıtürkce bir gavram yaratmışlar.
Gırğız  Türkleri merkeze ortaglıg deyir, gurumlarının üstüne de ORTAGLIG yazırlar. Bu daha düzgündür!

ORTAGLIG gavramı Azerbaycanda da edebi dile alınmalıdır. Örnektek: Üzeyir bey Hacıbeyli adına Kültür Ortaglığı deyile biler.

Ancag dediklerim AMEA-nın heç bir bilimsel deyeri olmayan, oxumamış bolşevik Gasım İsmayılov deyen kimi, akademik direktorlar “kaçatdayan” Dilçilik İnstitutunun başçılarının neyine gerekdir? Onların uğraşdığı akademik adı almag, bir de VEdir, Kİdir, FEGETdir, MEHZdir, ECEBAdır, REĞMENdir, TEXLİYEdir, SADEdir, SADECEdir…

Fiziologiya biliminde  insanın davranışını iki gata bölürler: bilincaltı, bilincüstü. Azerbaycan filosofları türkce BİLİNC sözü ola-ola gondarma şüur, tehtelşüur Arab sözlerini dile alıblar.

İnsanın yaşamı ortalama yüzde 85-90 bilincaltı ile, yüzde 10-15 bilincüstü ile keçir. İnsan bütünlükle bilincüstü ile yaşayammaz. Ancag bilincaltının yüzdesinin artması da insanı getdikce “diri ölü”ye çevirir.

Ulusal dövletin amacı insanın toplumsal yaşamında bilincüstünün yüzdesini artıtmag, ona sayğın yaşam gurmagdır. İnsanın yaşamı sıxıntılar, çetinlikler, ağrı-acılarla keçende, o yorulur, özüne gapanıb daha çox bilincaltı ile yaşayır. Bele yaşam biçimi bütün ulusu sararsa, o getdikce yox olub gedir. Tarixde yox olan ellerin, ulusların bilinen sayı çoxdur. Buna göre de Avropanın ireliçi, çağdaş demokratik dövletleri bireylerinin bilincaltı yaşam yüzdesini azaltmağa çalışırlar.

Azerbaycançılığın demokratik respublikaçılıg ilkesinden get-gede uzaglaşan Azerbeycan Respublikasında ise insanlar sıxıntılar, çetinlikler üzünden gün-günden özüne gapılır, daha çox bilincaltı ile yaşayırlar, ulusal düşünceleri itir.

Azerbaycanın tarixde neçe-neçe böyük dövletler gurub, seçkin kültürler yaradarag ünlü ad goymuş Türk ulusu yeniden Rus dönemindeki “diri ölü”ye çevrilir. Azerbaycan aydınları bu ölümün garşısını almalıdırlar!

17 iyul 2018-ci il