Sayğılı yürddaş, Receb Albayrağın 1256 sehifelik  2 cildlik taysız bitiyinden 4-cü, etnopolitik yönlü yazı üçün alıntılar alır,  bu gün bele neden bir-birimizi gırıb, yurdumuzu ona göz tikmiş kaftarlara gapdırmamızı sosial-politik analiz etmeyi düşünürdüm. Peşesi bilimçi olmayan böyük Türk Receb Albayrag 2-ci bitiyin 149-cu sehifesindeki “1. Garagozlular” yarımbaşlığında Anayasaya göre demokratik Açısı, AMEA-sının Etnografiya….institutları, BDU-su, onlarla “filolog akademik”i olan   Azerbaycanın Açı görevlilerinin üzüne tüpürür. Yandığımdan, bitiyin çoxsaylı etnografik bölümlerinden kiçik bir parçanı  oxumanızı istedim: “Garagozlular Selcuglu döneminde Güney Azerbaycanın Hemedan bölgesinde yerleşmişler. 18-ci yüzilde İranın,  Azerbaycanın sosial-siyasi heyatına feal şekilde gatılmışlar. Garagozlular Suriyanın guzeyinde yerleşmiş olan Alevi-gızılbaş Şamlu boyundandır. Bunlar Oğuzların Bozox Eline bağlı, Alevi-gızılbaş Beydili oymağındandırlar. Garagozluların yurdu Hemedan bölgesidir. Aşıglu, Ağcalu adlı iki gola ayrılırlar. 19-cu yüzilde oturag heyata keçmişler. Hemedan ovalığında böyük, baxımlı kendleri vardır. Güney İranda Gaşgay bölgesi – Gaşgayyurdda – Böyük Gaşgay Eli içinde Garagozlu adında kiçik bir oymag vardır.

Beydililer Azerbaycan Alevi-gızılbaş Türk dövletinin gurulmasında rol oynamışlar. Onlar İran Türkmenlerinin etnogenezinde de iştirak etmişler. Aralarından böyük xanlar, Alevi-gızılbaş şeyx, pir, dede, atalar çıxmışdır. Garagozluların sayı 1930-cu illerde 30 min idi. Alevi-gızılbaş Türk-gacar xanedanının hakimiyete gelmesine de yardım etmiş, daha sonra Gacarlarla gohumlug bağları gurmuşlar. Günümüzde Gacar ellelerinden biri olarag gebul edilir. Abulgasim Nasirül-Mülk Hemadani Garagozlu Gacar döneminde bir ara Naibüs-seltene görevinde oturmuşdur (h. g. 1328; 1910).

19-cu yüzilde Garagozlu Elinin xanları İngilterenin nüfuzu altına girmişler. Pehlevi döneminde Türklerin nişan alındığı antitürk sovinist işlere bezi Garagozlu ziyalılar da uğramışlar.

Türkiyedeki edebiyatda Garagozlu Türk elinin adı yanlış olarag “garagözlü”tek işledilir. Gara goz “iri ceviz” anlamındadır, Arabca siyah (gara) gözle hansısa bağlılığı yoxdur.

….“Beydili Eli”: Oğuz Türklerinin bir goludur (Ulduz xanın oğlu). Geznevi Sultan Mahmud döneminde İrana gelmiş, Azerbaycan, Ermeniye, Şama getmişler. Emir Teymur çağında Şama gedenler Azerbaycana geri dönmüşler. Sefevi seltenetinin başlanğıcında Sefevi başçılarından olmuş, Şamlu, Beydili-şamlu adını almışlar. Bunlardan bir gol atlı ordu gücü olarag Dizfula gelmiş, burada hakim olmuş, ruhani sinfine keçmişler”.

Heydarizmin son 25 ilde Azerbaycan Türklerini çatdırdığı dözülmezliklerden  bir-ikisine baxag: “Bu günlerde redaksiyamıza daxil olan mektubda AMEA-nın Felsefe ve Siyasi-hügugi Tedgigatlar İnstitutunun Politologiya Şöbesinin böyük elmi işçisi, felsefe elmleri namizedi Yadigar Türkel televiziyada Bilesuvar Rayonu haggında geden verilişde söylenilen bir çox faktlara münasibetini bildirir.

…Mektubda diggeti celb eden başlıca megamlar hansılardır? Rayon haggında geden verilişde Bilesuvardan keçen Bolgarçaya “Balharı” çayı, Xarmandalı Türk tayfasının adına Xırmandalı deyilmesi.

Mektubda Bilesuvarın tarixi, etnografiyası ile bağlı elmi-tedgigatların az olmasına bir daha toxunularag deyilir: “Bolgarçay Bolgar-bulgar Türklerinin adından yaranmış hidronimdir. Onu bol-gar-çay kimi hecalamag, ya da başga bir milletin diline uyğunlaşdırmag tariximize hörmetsizlikdir, bu çayın keçdiyi bölgelerde Türklerden başga millet yaşamır. Azerbaycan MEA-nın Coğrafiya İnstitutunun Xeriteşünaslıg ve Toponimika Şöbesinde saxlanan, Linc ve Osvaldın 1898-ci ilde çap olunmuş “Armeniya” kitabının üçüncü cildinde verilmiş xeritede çayın adı Bolgarçay yaşılıb. Bundan başga Bolgar Memmedli, Tekle, Dövrüşlü, Astanlı, Sadıxlı, İrzalı, İremazanlı yaşayış meskenlerinin olduğu gösterilir.

1917-ci ilde Sankt-Peterburgda çap olunmuş, “Karta Kafkaza Aziatskoy Tursii, Persii (Gafgaz Tegvimine elave)” xeritesinde Bolgarçaydan başga Bolgar gektepinskiy yaşayış meskeni de gösterilir. Xeritede Xarmandalı, Alpout, Erkekgoyunski ve başga yaşayış meskenlerile yanaşı buraya köçürülen Ruslar üçün tikilmiş Puşkin (indiki Bilesuvar) yaşayış mentegesinin de adı yazılmışdır.

… Oruc bey Bayat İranı idare eden 32 necib tayfanın adını çekib, idareçilikde vezifelerini gösterir. Bu gün Bilesuvarda onlardan ikisinin Beydililerle Xarmandalıların böyük kendleri vardır. Oruc bey Bayat Beydililerin (şamlılar) İspaniyadakı mojordomların – böyük saray nazirlerinin eyni, bu soyun nümayendelerinin İranda daim bu yüksek vezifeni tutduglarını, Xarmandalıların hörmetlerine göre yeddinci yerde durduglarını, İspaniya gaydalarınca markiz – grafla hersog arasında orta zadeganlar adlandırıldıglarını yazır”.  (Mehsul gazeti, 15 aprel 2005-ci il, 7-ci sayı).

AĞI: Ele oldu, 1987-çi ilde “İranda Türk dilinin, medeniyetinin tanınmışı” Prof. Dr. Mehemmedali Ferzanenin (Tebriz, 1923 – 7 yanvar 2006 Gutenberg) oğluna Azerbaycan Tibb İnstitutunda praktika dersi dedim. O, mene atasında  Beydililerden Farsca yazılmış 200 sehifelik bir bitiyin oldugunu söyledi. Getdim AMEA-nın Şergşünaslıg İnstitutuna. 1-2 adamla görüşdüm, Türk diline çevrilmesini diledim. Çox pul istediler… İndi o günlerde o işi göremmediyimden çox yanıram! Sonra 1988-ci il fevralın 18-de Azerbacan Ulusal Axını başladı. Bir az sonra Mehemmedali Ferzane köçüb Almaniyaya getdi. 7 yanvar 2006-cı ilde Gutenbergde ölmüşdür.

Receb Albayrağın tüpürceyinin üzümüzde yeri vardır!

1-Cİ SÖZARASI: Heyderizm Azerbaycanda Türk dilini Türk toponimlerini yox etme politikası yürüdür! Bununçün çox yox, Bakıdakı dükan-bazarın adına baxmag, oxumamış, oxudulmamış jurnalistcikciklerin Türk dilinin başına açdıgları oyunları görmek gerekdir. Oxumamış, oxudulmamış, ulusal kimliyini anlamamış bu adamlar Türk dilinden çalmag, oxumag, sözlerini çıxarıb yerine ifa, ifaçı, solist… sözlerini soxublar. AMEA-nın Dilçilik İnstitutunun başçısı – dilçi akademikse, o biri dilçi akademiklerle birlikde özlerini görmezliye vurub. Nedeni de aydındır: bu, anlamsız akademik adı onlara bilimlerinin yüksekliyine göre yox, “erlikleri, erdemlikleri, kişılikleri” alınarag verilib.

Ağca, Ağcakend, Agcagabul, Ağcagöl, Ağcaçay, Ağcagum… kimi saysız Türk toponimi ola-ola, 120 il gabagkı xeritelerde Ağcagabul olan kend indi “lotu hacılar”ın  yaydığı yalançı dinçilikle deyişdirilerek edilib: Hacıgabul.

2-Cİ SÖZARASI: Receb Albayrag İranda,  bir neçe yerde  Garabağın olduğunu, ölkenin yüzlerle etnosları, elleri, ulusları içinde birce de olsun Ermeni yurdunun olmadığını gösterir, Azerbaycan Respublikasının Avropa Parlamentindeki elçibaşısı ise politik düşüncesizliyinden, Azerbaycanı ata-babasının malı sayıb, Garabağı yağıdan almag üçün gerekerse, “300 ilde gözleyerik” deyir???!!!

Söz Azerbaycan Xalgının, Türk Ulusunundur!

29 may 2020-ci il